Pieniądze, a nawet utracone zdrowie da się odzyskać, ale czas stracony czy ukradziony jest stracony na zawsze.
W XVIII i XIX wieku w angielskich fabrykach w ciągu dnia cofano wskazówki zegara, zmuszając robotników do dłuższej pracy bez większego wynagrodzenia, lub przerabiano je tak, by odmierzały czas szybciej. Pozbawiano w ten sposób pracowników jedynego dobra, którego za nic nigdy nie da się odkupić — czasu.
Możemy stracić pieniądze w kasynie zwanym giełdą albo w innej złej inwestycji, ale czasami udaje się je odzyskać. Nawet jeśli stracimy zdrowie, niekiedy możemy je odzyskać dzięki właściwej opiece medycznej i zmianie stylu życia. Ale czas stracony czy ukradziony — minuta, dzień, tydzień czy miesiąc — jest stracony na zawsze.
Zegar tyka dla wszystkich jednakowo i nic nie możemy na to poradzić. Ze wszystkich stron oddziałują na nas siły odbierające nam czas tak jak kieszonkowiec wykradający portfele. Szybsze telefony, szybsze tablety, szybsze łącza internetowe, szybsze komputery, a mimo to mamy coraz mniej czasu. Paradoksem współczesnego świata jest to, że im szybciej żyjemy, tym mniej mamy czasu dla siebie.
I choć brak czasu jest wielką dolegliwością nowoczesności, lekarstwo na nią pochodzi z zamierzchłych czasów. Tym lekarstwem jest szabat, który obok codziennego snu jest najlepszym sposobem na odpoczynek dla niespokojnych ludzi.
Schronienie
W tych częściach świata, w których występują huragany, trąby powietrzne i tsunami, ludzie budują schrony. Ale nie wystarczy, że schron istnieje — trzeba jeszcze się w nim znaleźć w odpowiednim czasie. Kiedy w czasie burzy jesteśmy daleko od schronu, to tak jakbyśmy go wcale nie mieli. Schron sam nas nie znajdzie — to my musimy się do niego dostać.
Jednak Bóg stworzył dla nas schronienie, którego nie musimy szukać. Przychodzi do nas samo o zachodzie słońca w piątek i odchodzi o zachodzie słońca w sobotę. Siódmy dzień tygodnia przynosi do naszych domów i naszego życia ucieczkę od nieustannych wymagań, jakie stawia nam współczesny świat. Ta ucieczka i ten odpoczynek są tak ważne, iż Bóg oferuje je nam co tydzień, bez wyjątku. Sobotni odpoczynek jest symbolem zaufania do miłującego Stwórcy, który troszczy się o nas bardziej, niż jesteśmy w stanie to sobie wyobrazić. W szabat znajdujemy schronienie i uwolnienie od trosk życia.
Szabat jest symbolem naszego odpoczynku w Bogu. Abraham Heschel, znany żydowski pisarz, stwierdził, że szabat to „pałac w czasie”1. Raz w tygodniu niebiański Boży pałac zstępuje na ziemię na 24 godziny, a nasz Stwórca otwiera przed nami chwałę swej obecności. Uwolnieni od ziemskich zmartwień i ciężarów codzienności, spędzamy czas z Bogiem w świątyni zbudowanej z czasu — w naszym sobotnim schronieniu. Bóg nie tylko zaprasza nas do swego sobotniego odpoczynku, ale nakazuje nam, byśmy traktowali szabat jak nabożeństwo i zaprzestali w tym dniu powszedniej pracy. Bóg wie, że życie w nieustannym pośpiechu i ciągłej pracy wyczerpuje nasze siły życiowe, osłabia system odpornościowy i tak absorbuje naszą uwagę, iż zapominamy nawet o Nim. Tak więc wśród przykazań zakazujących mordowania, kradzieży i cudzołóstwa zawarł także przykazanie nakazujące sobotni odpoczynek. To świadczy, jak ważny jest ów odpoczynek dla naszego zdrowia i samopoczucia. Ale odpoczynek, do którego wzywa nas Stwórca, to coś znacznie więcej niż fizyczne wytchnienie, choć z pewnością jest ono ważne, podobnie jak sen. Odpoczynek szabatu to odpoczynek umysłowy, fizyczny i duchowy w świadomości Bożej miłości i troski o nas.
Sen a sobotni odpoczynek
Niewątpliwie pośród wszystkich funkcji soboty i wszystkiego, co przynosi ona ze sobą, odpoczynek odgrywa najważniejszą rolę. Słowo „szabat” w języku hebrajskim pochodzi od słowa „zaprzestać”, „odpocząć”. Jednak odpoczywanie przez jeden dzień w tygodniu, jakkolwiek dobroczynne pod względem duchowym, umysłowym i fizycznym, byłoby niewystarczające bez innego rodzaju odpoczynku — snu.
W przeciwieństwie do sobotniego odpoczynku Bóg nie nakazał nam w dekalogu, abyśmy się wysypiali. Nie potrzebował nam o tym przypominać, bo organizm sam przypomina nam o tym codziennie, jeśli tylko uważnie go słuchamy. W pewnym sensie, podobnie jak sobota, sen sam do nas przychodzi.
Oczywiście tak jak łamanie Bożych przykazań przynosi negatywne konsekwencje, tak ignorowanie wymagań organizmu też się źle kończy. W 2011 roku pewien Chińczyk zmarł w kawiarence internetowej po trzydniowym maratonie przed komputerem niemal bez jedzenia i picia. Dwa lata później, w grudniu 2013 roku, Mira Diran, młoda pracownica agencji reklamowej w Indonezji, pracowała bez przerwy przez trzy doby, pijąc napoje energetyczne, aby nie zasnąć. Niestety, ten bezsensowny wyczyn przypłaciła życiem.
Skoro Bóg stworzył nas do pracy2, stworzył nas także do odpoczynku. Zachowując równowagę między odpoczynkiem sobotnim i snem a błogosławieństwem zrównoważonej, produktywnej pracy, możemy się cieszyć optymalnym samopoczuciem fizycznym, duchowym i umysłowym. Szabat i sen są prawdziwym odpoczynkiem dla pełnych niepokoju ludzi.
Sen
Badania naukowe świadczą dobitnie, że jako ludzie potrzebujemy snu nie byle jakiego, ale regularnego, w odpowiedniej ilości i o odpowiedniej porze. Bez takiego snu nie jesteśmy w stanie właściwie funkcjonować. Nadal jednak nie wiemy do końca, czym jest sen, jak działa i dlaczego tak głęboko wpływa na nasz organizm i umysł. Choć nie gwarantuje, że nie zachorujemy, to jednak brak snu prędzej czy później na pewno wpędzi nas w chorobę.
Ile snu potrzebujemy? Odpowiedzi na to pytanie są różne, gdyż ludzie, ich stan zdrowia, nawyki związane z pracą, wiek i metabolizm się różnią. Z praktycznych względów większość ludzi potrzebuje około ośmiu godzin snu nocą (różne badania podają od siedmiu do dziewięciu godzin). Jest to optymalna ilość niezbędna do uzyskania wszystkich dobrodziejstw związanych ze snem. Sen nie tylko sprawia, że czujemy się wypoczęci i odnowieni emocjonalnie i fizycznie, sen pomaga nam zwalczać infekcje, zapobiega cukrzycy oraz zmniejsza ryzyko chorób serca, otyłości i nadciśnienia krwi.
„Zdrowy sen jest przedmiotem szczególnej troski dla osób chronicznie niepełnosprawnych i z zaburzeniami takim jak artretyzm, choroby nerek, dolegliwości bólowe, syndrom nabytego braku odporności, padaczka, choroba Parkinsona i depresja. U starszych osób skutki nieleczonych zaburzeń snu obniżają zdrowotną jakość życia, przyczyniając się do funkcjonalnych ograniczeń i utraty samodzielności oraz zwiększając ryzyko śmierci z wielu różnych powodów”3.
Bezsenność dookoła świata
Pomimo istnienia mnóstwa urządzeń oszczędzających czas i wysiłek, podróży lotniczych i szerokopasmowego internetu nie sypiamy tyle, ile powinniśmy. Można by pomyśleć, że skoro wszystko robimy szybciej, to powinniśmy mieć więcej czasu na odpoczynek i relaks. Ale coraz więcej ludzi na świecie śpi za mało, ma problemy ze snem, a miliony cierpią z powodu chronicznych zaburzeń snu.
Brak snu prowadzi do zmniejszenia wydajności w ciągu dnia. Zmniejszenie ilości snu choćby o półtorej godziny w ciągu jednej nocy prowadzi do zmniejszenia czujności w ciągu dnia o ponad 30 proc. Ponadto brak snu osłabia pamięć i zdolności poznawcze. Kto z nas nie doświadczył dodatkowego stresu wywołanego czyjąś zrzędliwością i irytacją z powodu niewyspania? Wypadki w miejscu pracy występują ponaddwukrotnie częściej, kiedy pracownicy nie są wyspani. Szacuje się, że w Stanach Zjednoczonych każdego roku niewyspani kierowcy powodują ponad 100 tysięcy wypadków drogowych, w których ginie ponad półtora tysiąca osób, a ponad 70 tysięcy odnosi obrażenia.
Jak lepiej spać
Oto proste wskazówki, które pomogą wielu z nas wysypiać się tak, jak tego potrzebujemy.
- Świadomie planuj zajęcia tak, aby spać odpowiednio długo każdej nocy.
- Nasz organizm działa w określonym rytmie, więc staraj się kłaść spaść i wstawać o tej samej porze, także w weekendy.
- Regularnie ćwicz. Twój organizm spala wtedy energię, a sen (wraz z właściwym odżywianiem) jest najlepszym sposobem regeneracji.
- Nie kładź się spać z pełnym żołądkiem. Jadaj lekkostrawne kolacje i unikaj jedzenia na dwie godziny przed snem.
- Unikaj napojów kofeinowych, gdyż kofeina jest stymulantem powodującym bezsenność.
- Unikaj przed snem stresujących sytuacji. Usuń telewizor z sypialni. Rozwiązuj rodzinne problemy za dnia, a nie wieczorem.
- Skupiaj myśli na sprawach duchowych i polegaj na Bożych obietnicach, ufając Bogu i odpoczywając w Nim. Wielu ludzi przed snem czyta Księgę Psalmów, twierdząc, że pomaga im to uspokoić się i spać mocnym, zdrowym snem. Psalmy wnoszą pokój w nasz umysł, odprężają go i przygotowują do snu.
Cotygodniowy odpoczynek
Bóg nakazał nam odpoczywać co tydzień w szabat, gdyż wiedział, że jeśli tego nie nakaże, wielu z nas będzie lekceważyć potrzebę takiego odpoczynku. Skoro ludzie tak pędzą przed siebie, goniąc za pieniędzmi i karierą, że odmawiają sobie nawet odpowiedniej ilości snu, kto zachowywałby sobotni odpoczynek, gdyby nie przykazanie? Bóg nakazał Izraelitom, aby przestrzegali Jego przykazań dla ich własnego dobra4.
Bóg ustanowił szabat jako część pierwotnego tygodnia stworzenia. „Tak zostały ukończone niebo i ziemia oraz cały ich zastęp. I ukończył Bóg w siódmym dniu dzieło swoje, które uczynił, i odpoczął dnia siódmego od wszelkiego dzieła, które uczynił. I pobłogosławił Bóg dzień siódmy, i poświęcił go, bo w nim odpoczął od wszelkiego dzieła swego, którego Bóg dokonał w stworzeniu”5. Błogosławieństwo szabatu zostało ustanowione nie dla jakiejś wybranej grupy ludzi czy jednego narodu, ale dla wszystkich. „Bóg uznał, że sobota jest ważna dla człowieka nawet w raju. Zachodziła potrzeba, by człowiek odłożył swe codzienne zainteresowania i zajęcia w jednym z siedmiu dni, aby pełniej rozmyślać nad dziełami Boga oraz Jego mocą i dobrocią. Potrzebował soboty, by przypominała mu żywo o Bogu i wzbudzała w nim wdzięczność, gdyż wszystko, czym się cieszył i co posiadał, pochodziło z dobroczynnej ręki Stwórcy”6.
Aby znaleźć odpoczynek dla naszego niespokojnego umysłu i ciała, potrzebujemy czegoś więcej niż przyłożenie głowy do poduszki. Potrzebujemy niebiańskiego odpoczynku szabatu w siódmym dniu tygodnia pobłogosławionym przez Boga — odłożenia powszednich zajęć, by spędzić czas z Bogiem, rozmyślając o tym, co dla nas uczynił. Ci, którzy doświadczyli pokoju, ukojenia i radości płynących z uczestniczenia w odpoczynku szabatu, wiedzą, jakim dobrodziejstwem fizycznym, umysłowym i duchowym jest ten odpoczynek dla naszego utrudzonego pracą i troskami umysłu i ciała.
Bóg dał nam dwa skuteczne sposoby przełamania zaklętego kręgu zmęczenia i znalezienia odpoczynku dla niespokojnego umysłu — sen i szabat. Każdy z nas musi świadomie wybrać stosowanie obu tych sposobów. Jednak ponad wszystko Bóg pragnie, byśmy odkryli radość całkowitego polegania na Jezusie i doświadczania odpoczynku w Nim teraz i w wieczności.
Mark A. Finley, Peter N. Landless
