„Senat Rzeczypospolitej Polskiej pragnie uhonorować polskich protestantów, którzy współtworzyli oblicze religijne, kulturowe, społeczne i gospodarcze naszej Ojczyzny” — głosi uchwała przyjęta przez Senat 1 lutego.
Uchwała wymienia wielkich ewangelików będących luminarzami polskiej kultury, m.in Mikołaja Reja, Samuela Bogumiła Linde, Oskara Henryka Kolberga; wielkich żołnierzy, m.in. gen. Józefa Longina Sowińskiego, kontradmirała Józefa Unruga, gen. Władysława Andersa. Przypomina, że w obozach koncentracyjnych w trakcie II wojny światowej zginęło około 30 proc. duchownych ewangelickich.
Pierwotny projekt uchwały dotyczył uczczenia przypadającego w 2017 r. 500-lecia Wielkiej Reformacji. Podkreślono w nim, że idee reformacji przenikały w XVI wieku do Polski, która stanowiła wzór tolerancji religijnej w ówczesnej Europie i że „ewangelicyzm wpłynął na rozwój kultury, języka ojczystego, szkolnictwa, muzyki sakralnej, działalności społecznej oraz świadomości narodowej i obywatelskiej”.
Jednak nie zgodziła się na tę treść część senatorów PiS. Senator Czesław Ryszka powiedział m.in., że „obchodzenie tego jubileuszu uchwałą Senatu, zwłaszcza przez katolików, byłoby przyłożeniem ręki do największego rozłamu w historii Kościoła”. Jakby tego było mało, dodał: „Nie wszyscy zdają sobie sprawę z tego, że protestantyzm ma już niewiele wspólnego z chrześcijaństwem. Jest to rodzaj nowej religii, która podważyła wszystkie dogmaty Kościoła katolickiego”.
W podobnym tonie wypowiedział się senator Jan Żaryn z tej samej partii, który przekonywał, że „państwo polskie, a zatem i Senat, nie powinno zabierać głosu na temat honorowania czegoś, co stanowi przedmiot sporu między Kościołami protestanckimi a Kościołem rzymskokatolickim”. Jego zdaniem uhonorowany powinien zostać nie fakt 500-lecia reformacji, a fakt, że wśród obywateli państwa polskiego było bardzo wielu protestantów, którzy „wspaniale zasłużyli się ojczyźnie”.
Senatorowie PO i niezrzeszeni zachęcali do pozostawienia projektu uchwały w pierwotnym brzmieniu. mówili m.in., że reformacja miała bardzo duży wpływ na Europę i świat; że była „bardzo ważnym zaczynem do wybuchu i pielęgnowania wolności”.
Ostatecznie Senat przyjął uchwałę z poprawkami zaproponowanymi przez senatorów PiS jako „uchwałę w sprawie upamiętnienia 500-lecia obecności protestantów na ziemiach polskich”.
Reformacja rozpoczęła się 31 października 1517 r. od ogłoszenia przez wittenberskiego mnicha Marcina Lutra 95 tez przeciwko płatnym odpustom, w efekcie czego został ekskomunikowany1.
Oprac. Jacek Turecki
