Niezwykła śmierć

W śmierci Jezusa nie jest najważniejsze to, co się po prostu wydarzyło — gdzie, kiedy i jak. Najważniejsze jest to, dlaczego On umarł i czego przez swą śmierć dokonał.

Każdy zapewne słyszał historię Jezusowej śmier­ci, Jego egzekucji na rzymskim krzyżu poza bramami Jerozolimy wiosną 31 roku w wyniku fałszywego oskarżenia religijnych i politycznych wywrotowców. Od kiedy opisano ją w Nowym Testamencie¹, była opowiadana na tysiąc sposobów (choć nie zawsze zgodnych z rzeczywistością) — od klasycznego oratorium „Me­sjasz” Händla po musical rockowy „Jesus Christ Superstar”. Ukrzyżowanie zostało utrwalone w powieściach i sztukach pasyjnych, filmach, potężnych malowidłach i krucyfiksach z małych sklepików.

Ale najważniejsze w śmierci Jezusa nie jest to, co się po prostu wydarzyło. Tysiące ludzi przed Jezusem i po Jezu­sie też umarło na rzymskich krzyżach. Samo więc przy­bicie gwoździami do krzyża nie czyni śmierci Jezusa wyjątkową. I z całą pewnością nie był jedynym wielkim nauczycielem, którego skazał na śmierć jego własny naród.

Najważniejsze w Jezusowej śmierci jest to, dla­czego On umarł i czego przez swą śmierć dokonał. Jezus umarł z powodu czło­wieczego grzechu i Jego śmierć ten problem rozwią­zała. Właśnie dlatego śmierć Jezusa stała się chrześcijańską Dobrą Nowiną. „Albowiem tak Bóg umiłował świat, że Syna swego jednorodzonego dał, aby każdy, kto weń wierzy, nie zginął, ale miał żywot wieczny”².

Jego śmierć była niepowtarzalna, ponieważ On sam jest niepowtarzalny. Głosił, że jest ży­wym objawieniem Boga, czynił to, co Bóg czyni w swej miłości, troskliwości, przebaczeniu, w ten sposób ujawniając, jaki jest Bóg. Śmierć nie zakończyła Jego egzystencji. Śmierć poprzedziła zmartwychwstanie, które historia dokumentuje i które ukazało, że Jezus naprawdę był tym, za kogo się podawał. Był, jak powiedział jeden z Jego pier­wszych uczniów, „Chrystusem, Synem Boga żywego”³. Chrześcijaństwo opiera się na prawdzie tego wyznania jak na skale.

Chrystus dokonał przez swą śmierć czegoś tak głębokiego i nieosiągalnego, że jest to wyrażone i opi­sane w Nowym Testamencie na wiele różnych, choć pokrewnych sposobów.

Okup, dar, uzdrowienie…

Pisarze Nowego Testamentu często nazy­wają Jezusową śmierć okupem albo odkupieniem, co wskazuje, że była ona aktem uwolnienia czy oca­lenia duchowego z pewnej obcej mocy⁴. Mówią oni również o Jezusowej śmierci jako ofierze albo poświęceniu, rozu­miejąc, że nie było to usiłowanie ułagodzenia nie­przyjaznego Boga, bo przecież to miłość samego Ojca do istot ludzkich zainicjowała możliwość zbawienia, ale że pociągnęła za sobą niezmierny i bezzwrotny koszt⁵. W śmierci Jezusa Bóg utożsamił się z istotami ludzkimi tak dalece, że On sam doświadczył ostatecz­nych konsekwencji ich grzechów, całkowitej ciemności umierania bez nadziei. Niekiedy nazywa Biblia śmierć Jezusa zwycię­stwem nad wrogiem, ponieważ poprzez swą śmierć zadał On szatanowi śmiertelny cios i ustalił prawość Bożego sposobu zarządzania wszechświatem⁶. Jego śmierć jest również czasem zwana uzdrowieniem albo oczyszczeniem, co wskazuje na to, że odmienia położenie ludzkie, uzdrawiając nasze pod­stawowe ułomności⁷. Jest również zwana darem życia wieczne­go, ponieważ umożliwia taki rodzaj ludzkiej egzy­stencji, której jakość jest odmieniona, a która jed­nocześnie nigdy się nie skończy⁸. Pismo Święte często też używa terminów usprawiedliwienie albo pojednanie, żeby opisać śmierć Zbawiciela, ponieważ stała się ona środkiem, przy pomocy którego istoty ludzkie są znowu pojednane z Bogiem i osobiście przywrócone do pokrewieństwa otwartości i zaufania Bogu⁹.

Wszystkie te określenia ze swymi indywidualny­mi akcentami wyrażają i oddają pewność, że dzięki Jezusowej śmierci możemy być zbawieni od tego, co inaczej byłoby nieuniknioną konsekwencją grze­chu.

Uwolnieni od…

Przede wszystkim jesteśmy zbawieni od ty­ranii winy. Śmierć Jezusa nie oznacza, że Bóg igno­ruje fakt naszego osobistego grzechu. Kiedy się już raz pojawił, nawet Bóg nie może go uznać za nie­były. Ale z całą pewnością oznacza to, że chociaż fakt naszego grzechu jest oczywisty, nasze pokrewieństwo z Bogiem wcale nie musi być przezeń zniszczo­ne. A ponieważ śmierć Jezusa pokazuje, że nie je­steśmy odrzuceni przez Boga ani pozostawieni na pastwę grzechu, nie wolno nam też potępiać samych siebie. Odwrotnie właśnie — kiedy rozpoznajemy, że jesteśmy grzeszni, możemy jednocześnie odkryć, że Bóg nas wciąż kocha.

Po drugie — jesteśmy uwolnieni od podejmo­wania prób (które prowadzą jedynie do zniechęcenia i załamania) bycia „wystarczająco dobrymi”, żeby osiągnąć zba­wienie. Nie musimy czuć się zależni od akuratności naszych przekonań religijnych albo od siły swoich religijnych uczuć czy doskonałości moralnego postępowania. Mimo że chcemy oczywiście zrobić co tylko w naszej mocy, żeby zrozumieć prawdę religijną, odczuć obec­ność Boga i spełniać Bożą wolę, to źródłem naszego bezpieczeństwa nie jest jakość naszych dokonań w żadnej z tych dziedzin, lecz raczej to, co Bóg nam obiecał i uczynił dla nas przez śmierć Jezusa.

Po trzecie — właśnie dlatego, że jesteśmy oswo­bodzeni z poczucia winy religijnej i z zależności od naszych własnych dokonań, jesteśmy również wolni od koncentrowania się na sobie samych, które odbiera wewnętrzny pokój. Jeśli bowiem nieustannie spoglądamy na samych siebie i próbujemy oceniać, czy poziom naszej dobroci jest wystarczający do zbawienia, to odczuwamy ciągły nie­pokój, jako że nigdy nie mamy pewności, czy jesteś­my dostatecznie dobrzy. Ale kiedy uświadamiamy sobie, że nasze zbawienie zależne jest nie od nas, a od Jezusa i Jego śmierci dla nas, do­znajemy uwolnienia od niepokoju. Owa wolność zaś znaczy tyle, że możemy wówczas z o wiele więk­szym powodzeniem przezwyciężać grzech w swoim życiu i żyć dla dobra naszych bliźnich.

Po czwarte — śmierć Jezusa oznacza, że jesteśmy wolni od powątpiewania, czy Bóg rzeczywiście ma zwierzchnictwo nad naszym życiem i historią ludzkości. To objawienie Bożej troskliwości o los ludzi daje nam przekonanie, że „Bóg współdziała we wszystkim ku dobremu z ty­mi, którzy Boga miłują”. A jeśli „Bóg z nami, któż przeciwko nam?”¹⁰.

No i wreszcie — dzięki śmierci Jezusa jesteśmy zbawieni od ostateczności naszej własnej śmierci i mo­żemy otrzymać pewność wiecznej przyszłości z Bo­giem. Naszym ostatecznym przeznaczeniem nie jest pustka nieistnienia, a właśnie możliwość wzbudzone­go z martwych życia w stworzonym na nowo świe­cie. To zaś znaczy tyle, że śmierć nie trzyma nas dłużej pod groźbą ani już nas dłużej nie terrory­zuje, bo jest przekształcona przez nadzieję, która przenosi nas poza nią na wieki.

Śmierć Jezusa zbawia nas od konsekwencji na­szej własnej grzeszności poprzez sprowadzenie nas na powrót do właściwego pokrewieństwa z Bogiem, innymi słowy — poprzez ustanowienie na nowo tego pokrewieństwa, które zrujnował grzech.

Zdrada, bunt, zniszczenie…

Grzech jest przestąpieniem jed­nej z Bożych zasad. Jest zdradą zaufania, zniszcze­niem więzi. Jest odmówieniem uzna­nia i przyjęcia roli Boga jako Boga. Jest aktem od­rzucenia i buntu, w którym umieszczamy samych siebie wysoko jako swego własnego boga.

Kiedy przekraczamy dozwoloną prędkość i otrzy­mujemy mandat, czynimy zadość prawu przez zapłacenie kary. Ale z grzechem jest zupełnie inaczej. Grzech nie jest zwykłym łamaniem przepisów; grzech łamie, przerywa poważne między­ludzkie więzi. Jeśli na przykład małżeństwo ulega rozbiciu w wyniku zdrady, to pieniężne odszkodowanie nie naprawi zerwanych więzów miłości. Trzeba je odnowić. I takie jest znaczenie pojedna­nia, które zawiera w sobie autentycznie szczere przebaczenie z jednej strony i przyjęcie owego przebaczenia przez drugą stronę. W ludzkich powiązaniach często się oczywiście zdarza, że człowiek znajduje się po obu stronach. Kiedy zaś obie strony są winne, pojednanie polega na wzajemnym okazaniu i przyjęciu przebaczenia.

Biblia oświadcza, że „zapłatą za grzech jest śmierć”¹¹. Jednak nie jest to kara ustanowiona przez Boga tyrana, który nie może tolerować niezależności, ale naturalna konsekwencja odgrodzenia, jakie grzech tworzy między Bogiem i stworzonymi przez Niego synami i córkami. Ponieważ Bóg jest źródłem wszystkiego, jeśli odetniemy się od źródła życia, nie­odwracalnym, choć niekoniecznie natychmiastowym tego rezultatem jest ustanie życia. Kiedy wyciąga się sznur z kontaktu, lampa gaśnie.

Ponieważ jednak Bóg kocha swoich ludzkich sy­nów i córki i przeznaczył ich do życia w bliskiej łączności z samym sobą, nie może tak po prostu po­wiedzieć: no, przebaczamy mu grzech! Z jednej strony — nie może On udawać, że grzech się naprawdę nie wydarzył i że wszystko jest dalej w porządku; miłość Boża bowiem polega również na świętości, na absolutnej prawości, całkowitej uczciwości, nierozłączności i szczerości i nie może współistnieć z grzechem. Właśnie z powodu swej prawdziwie Bo­żej natury, która jest świętą miłością, Bóg nie może grzechu ignorować — musi go ostatecznie wy­eliminować. Z drugiej zaś strony — Bóg nie może pozosta­wić ludzi w tym stanie pogmatwania, które uczynili ze swego życia, mówiąc: niech to­ną. Albo: niech sobie pływają. Bo przecież wie, że nie potrafią „pływać”. Toteż Bóg odpowiedział na problem grzechu i jego konsekwencji w ten sposób, że z powrotem przywiódł swą ludzką rodzinę do sie­bie poprzez przebaczenie.

Przebaczam…

W akcie przebaczenia zaś żadną miarą nie patrzy Bóg na grzech z pobłażaniem ani go nie lekceważy. Przeciwnie, przebaczając, uznaje i oświadcza, czym w istocie grzech jest — osądza go i potępia. Gdyby zignorował nasz grzech, nie miałby już czego przeba­czać. Ale przez przebaczenie Bóg właśnie wydaje osąd o strasznym fakcie naszej winy. A kiedy przebacza nam w akcie miłości, czyni oczywistą brzydotę i nie­właściwość naszego grzechu jeszcze bardziej przera­żającą. My zaś, kiedy przyjmujemy owo przebacze­nie, musimy zrezygnować z wszelkich roszczeń do niewinności i uznać, że to zło stargało więzy naszego pokrewieństwa z Bogiem.

Boża droga przebaczenia wiedzie przez śmierć Jego Syna. Jezus musiał umrzeć właśnie dlatego, że przebaczenie, podobnie jak miłość, nie jest postawą, a działaniem. Przebaczenie nie jest jedynie tym, co człowiek czuje; jest tym, co się czyni. Przebaczyć, lecz trzymać owo przebaczenie w sekrecie, jest po prostu niemożliwością, bo tak naprawdę człowiek nie dostępuje przebaczenia aż do momentu, kiedy się o nim dowiaduje.

W akcie śmierci Jezusa Syn Boży przyjął grzeszność ludzką na siebie samego poprzez całkowite utożsamienie się z istotami ludzkimi — tak że sam do­świadczył ostatecznych konsekwencji grzechu: dru­zgocącej beznadziei całkowitego odłączenia się od Boga. Taki bowiem jest wydźwięk tamtego okrut­nego pytania, które wyrwało się z ust Jezusa na krzyżu: „Boże mój, czemuś mnie opuścił?”¹².

Ale śmierć Jezusa nie jest tym, czego żąda za­gniewany Bóg; jest tym, co daje Bóg miłości. Oto dzięki życiu i śmierci Jezusa Bóg daje nam absolutną pewność, że nie ma w sobie wrogości względem nas z powodu naszej grzeszności ani nawet nie jest bez­namiętnie wobec nas neutralny. Bóg jest zawsze po naszej stronie! To szatan jest nam wrogi i czyha na nasze życie.

Przebaczenie, które umożliwia śmierć Jezusa, jest Bożym sposobem rozwiązania problemu grzechu i jego konsekwencji. Kiedy dostrzegamy, dlaczego Je­zus umarł, i  odpowiadamy, czyniąc przebaczenie Boga czymś najważniejszym w naszym życiu, zezwalając, aby stało się ono motywacją wszy­stkiego, co robimy — wtedy naprawdę jesteśmy zbawieni od tyranii winy, ześrodkowania się na sobie samych, niepokoju i śmierci.

Tak właśnie Jezus był niepowtarzalny w swojej śmierci. Umarł tak, jak nikt inny nigdy nie umarł. Ponieważ Jego śmierć znaczy życie dla każdego, kto Go przyjmie.

Fritz Guy

¹ Najszerzej w: Mt 26-27, Łk 22-23, J 18-19. ² J 3,16. ³ Mt 16,16. ⁴ Zob. Mt 20,28; Mk 10,45; 1 Tm 2,6; Hbr 9,12; 1 P 1,18-19. ⁵ Zob. Hbr 9,26; 10,10.12. ⁶ Zob. np.: J 16,33; Ap 3,21; 5,5. ⁷ Zob. 1 P 2,24; 1 J 1,7. ⁸ Zob. J 3,13.36; 11,25-26; 
Rz 6,23. ⁹ Zob. Rz 5,10; 2 Kor 5,18-20; Ef 2,16; Kol 1,19-23. 
¹⁰ Rz 8,28.31. ¹¹ Rz 6,23. ¹² Mt 27,46.