Jeżeli przez kulturę najogólniej rozumieć religię, moralność, wychowanie, oświatę i naukę, opiekę społeczną, zdrowie oraz literaturę, muzykę i sztukę — to adwentyzm w każdej z tych dziedzin ma swój udział i osiągnięcia.
Adwentyzm jest protestancką orientacją religijną nawiązującą do tradycji apostolskiej oraz reformacyjnego dziedzictwa wiary. Wspiera i umacnia podstawowe kanony wiary chrześcijańskiej.
Religia i moralność
Jednym z takich kanonów jest przestrzeganie Dekalogu, czyli dziesięciorga przykazań Bożych. Regulacje etyczne Dekalogu obejmują olbrzymią sferę oddziaływań w zakresie etyki indywidualnej i społecznej oraz stosunku człowieka do Boga, bliźnich i siebie samego. Adwentyzm traktuje Dekalog jako przejaw Boskiego prawa natury, wszczepionego w ludzkie serca i płynącego z miłości Boga do człowieka. Prawa regulującego kwestie moralne. Prawa, które jest wzorcem życia. To Boski kodeks, według którego będziemy sądzeni na Sądzie Ostatecznym.
Adwentyzm ubogaca chrześcijańską myśl społeczną, poruszając takie tematy jak: godność osoby ludzkiej i prawa człowieka, dostojeństwo małżeństwa i rodziny, etos pracy, potrzeba troski o zdrowie, zwalczanie alkoholizmu, nikotynizmu i narkomanii oraz innych patologii społecznych. Podnosi tematykę umiłowania Ojczyzny, odnowy moralnej, ochrony środowiska, szerzenia pokoju, pluralizmu, tolerancji i wolności religijnej, dialogu międzywyznaniowego oraz współpracy ze wszystkimi ludźmi dobrej woli w czynieniu dobra.
Wychowanie,
oświata i nauka
Również w dziedzinie szeroko pojętej edukacji narodowej polski adwentyzm ma swój udział. Kościół adwentystów bowiem zawsze podkreślał doniosłe znaczenie wychowania w dobrze funkcjonującej rodzinie oraz promował zdobywanie wykształcenia jako fundamentu samorealizacji i rozwoju człowieka.
W pierwszym rzędzie należy tu wymienić działalność edukacyjną w postaci katechizacji wiernych. Realizuje się ją w ramach tzw. szkoły sobotniej prowadzonej we wszystkich zborach adwentystycznych oraz w formie katechizacji młodzieży szkolnej w ramach systemu oświaty.
Od roku 1926 działa również założone przez Kościół seminarium duchowne, które po wielu przekształceniach funkcjonuje obecnie w ramach Wyższej Szkoły Teologiczno-Humanistycznej im. Michała Beliny-Czechowskiego w Podkowie Leśnej. Uczelnia ta kształci nie tylko wiernych Kościoła na poziomie licencjackim, ale we współpracy z amerykańskim Uniwersytetem Andrewsa — również na poziomie magisterskim. Przygotowuje do pracy przyszłych duchownych, pedagogów, katechetów, dziennikarzy, promotorów zdrowia, specjalistów z zakresu turystyki śródziemnomorskiej i krajów biblijnych oraz mediów i nauk społecznych. Uczelnię ukończyły już dziesiątki tysięcy osób. Działalność adwentystycznego szkolnictwa stanowi istotny element w formacji duchowej, intelektualnej, moralnej i społecznej młodego pokolenia.
Zdrowie i pomoc społeczna
Niewątpliwym wkładem adwentyzmu w narodową kulturę jest upowszechnianie oświaty zdrowotnej, zasad higieny fizycznej i psychicznej, racjonalnego odżywiania się i właściwego stylu życia. Dzięki Kościołowi nastąpiło spopularyzowanie w naszym kraju tzw. pięciodniowych kuracji odwykowych od palenia tytoniu, jak również kursów antystresowych i zdrowego żywienia. Powstała zainicjowana przez Kościół sieć Klubów Zdrowia. Kościół propaguje także ideę ochrony środowiska naturalnego.
W wymiarze kulturowym mieści się też adwentystyczna działalność w sferze chrześcijańskiego miłosierdzia. Kościół prowadził ją od zawsze, ale w formie wysoce zorganizowanej prowadzi ją od 1995 roku, tj. od powołania do istnienia Chrześcijańskiej Służby Charytatywnej (ChSCh) jako kościelnej osoby prawnej, a jakiś czas później jakoorganizacji pożytku publicznego. Współpracuje ona ze znaną międzynarodową organizacją ADRA (Adventist Development and Relief Agency — Adwentystyczna Agencja Rozwoju i Pomocy), mającą też swój oddział polski pod nazwą ADRA Polska. Wartość różnorodnej pomocy udzielanej przez ChSCh wzrasta rokrocznie, a w 2021 roku wyniosła ponad 13 mln zł.
Działalność dobroczynna to także prowadzenie od roku 1960 Domu Opieki „Samarytanin” w Bielsku-Białej oraz kilku ośrodków wypoczynkowo-zdrowotnych, a również liczne akcje charytatywne na rzecz ofiar wojen i klęsk żywiołowych, ludzi bezdomnych i potrzebujących.
Literatura, muzyka, sztuka
Swój wkład w narodową kulturę ma również działalność wydawnicza polskiego adwentyzmu, którą Kościół rozwija od końca XIX wieku. W roku 1921 Kościół założył własne wydawnictwo, które dziś nosi nazwę Wydawnictwo „Znaki Czasu”. Jeśli uwzględnić liczbę wydanych czasopism i książek o tematyce teologicznej, moralno-społecznej, zdrowotnej, ochrony środowiska, wychowania, patologii społecznych, pokoju i praw człowieka — to trzeba stwierdzić, że wykonane zostało potężne dzieło, i to nie tylko informacyjno-religijne i ewangelizacyjne, lecz także kulturowe.
Do kategorii kulturotwórczych działań Kościoła należy dodać misję medialną realizowaną przez Ośrodek Radiowo-Telewizyjny „Głos Nadziei” (współpracujący m.in. z Polskim Radiem) i telewizję Hope Channel Polska, którą można oglądać w internecie, poprzez aplikacje na smartfony oraz przez cyfrowe dekodery. Programy upowszechniane są również na płytach DVD i Blu-ray oraz poprzez YouTube i Vimeo.
Doniosłą rolę kulturową odgrywał Kościół w dziedzinie kultury muzycznej. Od początku inspirował powstawanie licznych zespołów wokalnych i instrumentalnych w zborach, wydał kilka śpiewników kościelnych, organizował spotkania chórzystów i kursy muzyczne, jak również przeglądy pieśni religijnej, coroczne festiwale muzyczne „Hosanna”, łącznie z Festiwalem Muzyki Chrześcijańskiej w Kołobrzegu.
Sprawy społeczno-polityczne
Adwentyzm z poszanowaniem odnosi się do nadprzyrodzonego i Boskiego porządku świata. Jest świadomy, że formą doczesnej egzystencji ludzkości jest zorganizowane, zapewniające ład publiczny społeczeństwo ludzkie. Coraz częściej Kościół zabiera głos przez swych przedstawicieli w różnych gremiach społecznych oraz wypowiada się
w różnych kwestiach narodowych czy też międzynarodowych. Dość wspomnieć udział przedstawiciela Kościoła w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego, która przygotowała projekt Konstytucji Rzeczypospolitej z 1997 roku. To również wyraz wpływu na kulturę społeczno-polityczną i sferę spraw publicznych.
Integracja społeczna
Dzięki swej pracy i społecznemu zaangażowaniu Kościół stał się wspólnotą otwartą — nie tylko kultyczną, ale także kulturową, związaną ze sprawami społecznymi i żywo reagującą na problemy i potrzeby społeczeństwa. Kulturowy wkład Kościoła uwidacznia się w wychowaniu wiernych na uczciwych obywateli i godnych zaufania członków społeczeństwa. Całkowicie na przykład rozwiązał Kościół w swoich szeregach problem alkoholizmu, nikotynizmu czy narkomanii, co bez wątpienia należy uznać za pozytywny wkład w kulturę narodu. Angażuje się wreszcie Kościół w różne akcje społeczne, przy współpracy ze wszystkimi ludźmi, Kościołami i instytucjami dobrej woli.
Ku przyszłości
Patrząc wstecz na ponad 130-letnie dzieje polskiej Wspólnoty Adwentystycznej i reprezentowane przez adwentyzm wartości ideowe, religijno-teologiczne i moralno-społeczne oraz oddziaływanie moralne wiernych, nie można nie docenić wkładu polskiego adwentyzmu w rodzimą kulturę narodową.
Polski adwentyzm pragnie nadal rozwijać swe religijne i kulturowe posłannictwo w imię najpiękniejszych idei dobra, prawdy i sprawiedliwości. Związany dziejowo z narodem polskim pragnie wartości te wnosić do wspólnej, chrześcijańskiej i ogólnospołecznej skarbnicy narodowej kultury.
Oprac. M.H.
[Opracowano na podstawie: Zachariasz Łyko, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, Wydawnictwo „Znaki Czasu”, Warszawa 2022].