To jedno z najstarszych miast świata i najbardziej znanych. Z jego historią związane są powiedzenia „mury Jerycha” i „trąby jerychońskie”.
Jerycho, nazywane początkowo miastem księżyca, a później miastem palm, odległe o osiem kilometrów na zachód od Jordanu, 28 kilometrów na wschód od Jerozolimy i 11 kilometrów na północny zachód od Morza Martwego, w starożytności leżało na wzgórzu zwanym dziś Tell es-Sultan i strzegło od wschodu wejścia do Kanaanu. U stóp wzgórza od strony wschodniej bije obfite źródło zwane Źródłem Elizeusza, które czyni z Jerycha olbrzymią oazę z tropikalną roślinnością, otoczoną dookoła stepami. Jerycho kananejskie było pierwszym obronnym miastem, które Izraelici po przejściu Jordanu zdobyli1. Jerycho nowotestamentowe zbudował król Herod Wielki dwa i pół kilometra na południowy zachód od poprzedniego, nad brzegami Wadi el-Qelt. Właśnie to Jerycho odwiedzał Jezus, który uzdrowił w nim dwóch ślepych2 oraz nawrócił Zacheusza3. Współczesne Jerycho leży na miejscu miasta wzniesionego przez krzyżowców, w odległości ponad dwóch kilometrów na południowy wschód od pierwotnego.
Pierwsze wykopaliska archeologiczne miały tam miejsce w 1867 roku. Podobno już w III tysiącleciu p.n.e. Jerycho było znanym miastem4. Największy rozwój osiągnęło za panowania Hyksosów, którzy przybyli tam ok. 1750 roku p.n.e. Teren miasta obejmował ponad trzy i pół hektara, czyli było to duże miasto. Budowla pałacowa z tego okresu wskazuje na bogactwo i potęgę Jerycha. Świadczy o tym również system drenowy z kamieni. Z pewnością Jerycho było jedną z baz wojskowych Hyksosów, podczas gdy Hazor było ich stolicą na terenie Kanaanu. W grobach znaleziono między innymi 165 skarabeuszy, 103 naczynia, przedmioty kultu jak węże itp. Po usunięciu Hyksosów z Egiptu około roku 1600 p.n.e. również Jerycho zostało spalone, ale potem odbudowane przez Kananejczyków.
Po wielu latach żmudnych badań potwierdzono, że odkopane resztki murów pochodzą z XVI wieku p.n.e. i na pewno zostały wybudowane przez Kananejczyków. Stwierdzono, że mury te zostały zburzone około roku 1400 p.n.e., co by się zgadzało z chronologią biblijną i opisem inwazji Izraelitów na Kanaan. Wybitny archeolog J. Garstang twierdził, że mury miasta rozpadły się pod wpływem trzęsienia ziemi5, co także zgadza się z opisem biblijnym, że było to działanie nadprzyrodzone.
W Starym Testamencie Jerycho występuje ponad 70 razy. Warto wspomnieć szczególnie trzy wydarzenia. Zanim Izraelici stanęli pod murami miasta, na stepach Moabu, naprzeciwko Jerycha, Mojżesz przemawiał do nich, mówiąc o podziale Ziemi Obiecanej6. Księga Jozuego w szczegółach opisuje zburzenie miasta7, a Pierwsza Księga Królewska — odbudowę miasta w czasach Achaba8.
Z Nowego Testamentu też warto wymienić kilka fragmentów, gdzie mowa o niewidomych pod Jerychem9, miłosiernym Samarytaninie10, celniku Zacheuszu11 i murach Jerycha12.
Warto też wspomnieć tradycyjną Górę Kuszenia, która znajduje się koło Jerycha. To tam miał być kuszony Jezus podczas 40-dniowego postu13.
Dzisiaj miasto należy do Autonomii Palestyńskiej, liczy około 25 tysięcy mieszkańców. Warte odnotowania jest, że Jerycho jest położone w depresji, około 270 metrów poniżej poziomu morza.
Z Jerychem związane są tzw. biblizmy, jak mury Jerycha i trąby jerychońskie. Te pierwsze oznaczają przeszkody, które łatwo można obalić. Te drugie oznaczają ogromny hałas14.
Na koniec przytoczmy historię związaną z Jezusem i Zacheuszem: „I wszedłszy do Jerycha, przechodził przez nie. A oto mąż, imieniem Zacheusz, przełożony nad celnikami, człowiek bogaty, pragnął widzieć Jezusa, kto to jest, lecz nie mógł z powodu tłumu, gdyż był małego wzrostu. Pobiegł więc naprzód i wszedł na drzewo sykomory, aby go ujrzeć, bo tamtędy miał przechodzić. A gdy Jezus przybył na to miejsce, spojrzał w górę i rzekł do niego: Zacheuszu, zejdź śpiesznie, gdyż dziś muszę się zatrzymać w twoim domu. I zszedł śpiesznie, i przyjął go z radością. A widząc to, wszyscy szemrali, mówiąc: Do człowieka grzesznego przybył w gościnę. Zacheusz zaś stanął i rzekł do Pana: Panie, oto połowę majątku mojego daję ubogim, a jeśli na kim co wymusiłem, jestem gotów oddać w czwórnasób. A Jezus rzekł do niego: Dziś zbawienie stało się udziałem domu tego, ponieważ i on jest synem Abrahamowym. Przyszedł bowiem Syn Człowieczy, aby szukać i zbawić to, co zginęło”15.
Słowa „dziś zbawienie stało się udziałem domu tego” świadczą o możliwości zbawienia nawet największych grzeszników.
Bernard Koziróg
1 Zob. Joz 6. 2 Zob. Mt 20,29-34. 3 Zob. Łk 19,1-19. 4 Wielu badaczy uważa Jerycho za najstarsze miasto świata po potopie. 5 Zob. J. Garstang, The story, s. 109-135.
6 Zob. Lb 35,1. 7 Zob. Joz 6. 8 Zob. 1 Krl 16,34. 9 Zob. Mt 20,29-34; Mk 10,46-52. 10 Zob. Łk 10,30-37.
11 Zob. Łk 19,1-10. 12 Zob. Hbr 11,30. 13 Zob. Łk 4,1-13.
14 Ale też trąbą jerychońską nazywa się kogoś ze względu na jego nieporadne zachowanie lub popełnienie błędu. 15 Łk 19,1-9.
[Lid od redakcji]
