Cenna równowaga hormonalna

1264

Co sprawia, że hormony szaleją? Wszystko! Sposób odżywiania, aktywność fizyczna, styl życia… To elementy, które oddziałują na ciało, a szczególnie na hormony.

Hormony (grec. hormao — ‘pobudzam’) wydzielane przez gruczoły pełnią bardzo ważne funkcje w organizmie: umożliwiają i zapewniają rozwój fizyczny, płciowy i umysłowy oraz regulują i koordynują czynności różnych narządów, przyczyniając się do utrzymania stałości składu wewnętrznego organizmu (ciśnienie osmotyczne, stężenie glukozy we krwi itp.). Odgrywają bardzo ważną rolę w regulacji środowiska wewnętrznego — w utrzymaniu homeostazy. Wywierają wpływ w bardzo małych stężeniach. Są nośnikami informacji dla narządów. Regulują przede wszystkim przemianę materii, krążenie, gospodarkę wodno-elektrolitową, wzrost i dojrzewanie komórek, narządów, rozmnażanie. Pod tym względem działają podobnie jak układ nerwowy.

Wiele osób nie zdaje sobie sprawy, jak znaczącym i skomplikowanym tematem jest równowaga hormonalna. A to między innymi hormony są odpowiedzialne za takie symptomy, jak: nerwowość, brak libido, bolesne współżycie, nieregularne miesiączki czy niska odporność na stres. Zwłaszcza płeć piękna jest bardzo wrażliwa i podatna na zmiany hormonalne.

Zaburzenia hormonalne są częstym problemem, z którym konwencjonalna medycyna sobie nie radzi. Nasze środowisko, dieta i styl życia stanowią dziś spore wyzwania dla systemu endokrynologicznego. Ten problem może dotyczyć każdego. Symptomy wskazujące na nierównowagę hormonalną to: zmiany nastroju, trądzik, bolesne lub obfite miesiączki, problemy ze snem, zmęczenie, niepłodność, przybieranie na wadze, bolesność piersi, wypadanie włosów, nadmierne owłosienie, niskie libido, uderzenia gorąca, endometrioza, mięśniaki macicy i wiele innych.

Gdy organizm zmaga się z nierównowagą hormonalną, to cały organizm jest zaangażowany w produkcję i metabolizm hormonów. Zaburzenie hormonalne nie jest jednak przyczyną, tylko objawem niepoprawnie zachodzących w organizmie procesów. Niestety większość osób nie słucha sygnałów swojego organizmu i zamiast pozwolić na powrót do równowagi przy wsparciu jego naturalnej siły, wszelkie symptomy zostają zahamowane poprzez syntetyczne leki. A pierwotna przyczyna nierównowagi wciąż zostaje nienaruszona.

Co wpływa na nierównowagę hormonalną?

Dieta

Hormony wytwarzane są ze składników dostarczanych wraz z pożywieniem i dlatego dieta odgrywa bardzo istotną rolę w utrzymywaniu równowagi hormonalnej w organizmie. Zdrowe dobrze zbilansowane jedzenie to podstawa. Unikajmy pokarmów i napojów, które niepotrzebnie obciążają układ hormonalny, szczególnie alkoholu, kofeiny, tytoniu, dań smażonych, przetworzonych pokarmów, cukru i rafinowanych węglowodanów. Naprawdę nie sposób białej mąki, białego pieczywa, makaronu, pizzy, słodyczy czy ciastek nazwać pożywieniem, bo niczego  wielce pożywnego tam nie znajdziemy. Spożywanie produktów z dużą zawartością cukru nie tylko wiąże się z przybraniem na wadze. To także łatwa droga do tego, by organizm uodpornił się na insulinę, czyli hormon odpowiedzialny za transport cukru do krwiobiegu, dzięki któremu komórki otrzymują potrzebną energię. Jakie więc są konsekwencje pochłaniania dużych ilości słodkości? W pierwszej kolejności jest to ryzyko zespołu metabolicznego, który może przekształcić się nawet w cukrzycę typu 2. Z drugiej strony wahania poziomu cukru we krwi wpływają na nasze emocje i ogólne samopoczucie. Również należy zwrócić uwagę na rodzaj tłuszczu oraz to, by nie był on zjełczały. Zjełczały tłuszcz pogarsza objawy osłabienia nadnerczy i należy go unikać jak ognia. Awokado, siemię lniane oraz orzechy (nerkowce, migdały, pekany, włoskie, brazylijskie) zawierają bardzo dobry rodzaj tłuszczu. Należy jeść więcej świeżych owoców, zielonych warzyw liściastych, czosnku, cebuli, roślin strączkowych.

Brak lub nadmiar ruchu

Wybierajmy odpowiednie dla siebie ćwiczenia, pamiętając o tym, że nadmierny wysiłek lub jego brak prowadzi do zaburzenia równowagi hormonalnej, natomiast umiarkowany wysiłek fizyczny poprawia ogólną kondycję i stwarza optymalne warunki dla zachowania równowagi hormonalnej. Mordercze treningi i niskokaloryczna dieta mogą u kobiet prowadzić do spadku poziomu estrogenów. Natomiast umiarkowane i systematyczne ćwiczenia utrzymują prawidłowy poziom testosteronu u kobiet, dzięki któremu łatwiej utrzymać prawidłową masę mięśniową i kostną oraz libido. Prawidłowy poziom testosteronu spowalnia starzenie się skóry i warunkuje dobre samopoczucie.

Bez regularnego wysiłku fizycznego organizm nie wyprodukuje dostatecznej ilości endorfin odpowiedzialnych na pozytywne nastawienie i żwawość. Wysiłek fizyczny pomaga także ustabilizować produkcję hormonów apetytu, takich jak leptyna, oraz stabilizuje produkcję insuliny i zwiększa wrażliwość na insulinę, co mobilizuje organizm do spalania kalorii, a nie ich gromadzenia w postaci tkanki tłuszczowej.

Niewystarczająca ilość i jakość snu

Do zachowania równowagi hormonalnej potrzebujemy snu nie byle jakiego, ale regularnego, w odpowiedniej ilości i o odpowiedniej porze. Bez takiego snu nie jesteśmy w stanie właściwie funkcjonować. Zbyt późno kładziemy się spać, nie potrafimy zdrowo wypoczywać (oglądanie telewizji nie mieści się w ramach zdrowego wypoczynku). Brak snu podnosi poziom kortyzolu, który powoduje skok poziomu cukru we krwi, a następnie… spadek odpowiadający za zestresowanie i fatalne wybory, np. żywieniowe.

Chroniczny stres

Przewlekły stres może bardzo negatywnie wpłynąć na gospodarkę hormonalną organizmu głównie z powodu nadmiaru kortyzolu i wyczerpanie nadnerczy. Najważniejszym systemem wpływającym na działanie stresu na układ hormonalny jest tzw. oś podwzgórze —przysadka mózgowa — nadnercza. Pierwsze dwa elementy owej osi są zlokalizowane wewnątrz mózgu i odpowiadają za wydzielanie pewnych hormonów, regulację pracy niektórych gruczołów dokrewnych i utrzymywanie homeostazy (równowagi) organizmu. Nadnercza zaś (m.in. pod wpływem przysadki mózgowej) odpowiadają za produkcję hormonów mających kluczowe znaczenie w reakcji stresowej: adrenaliny, noradrenaliny, kortyzolu. Bardzo ważne jest, aby zachować prawidłowe funkcjonowanie nadnerczy, bowiem od ich równowagi zależy poziom stresu, czyli to, czy będzie on zaburzał funkcjonowanie naszego organizmu. Powinniśmy dbać o nasze nadnercza i ograniczać czynniki, które mogą zaburzać ich równowagę: spożycie kofeiny  (w tym kawy, herbaty, napojów gazowanych, napojów energetycznych, kakao), palenie papierosów, spożycie alkoholu, brak snu, brak ruchu, stres, toksyny środowiskowe,  pigułki antykoncepcyjne i inne hormonalne ingerencje w organizm. Nie pozwól, aby stres negatywnie odbijał się na twoim zdrowiu. Jeśli zadbasz o swój organizm, on odwdzięczy ci się odpornością na choroby, dobrą kondycją, jasnością umysłu. Warto wprowadzić kilka zmian w życiu, by było ono dłuższe i lepsze. Chroniczny stres jest bowiem jak chmura gradowa, która przesłania słońce. Zabiera nam nie tylko zdrowie, ale również radość z życia. Nie pozwól na to i zaprzyjaźnij się ze stresem.

Ekspozycja na toksyny

Toksyny znajdziemy w pestycydach, środkach ochrony roślin, tworzywach sztucznych, chemii gospodarczej, kosmetykach itd. Chemikalia zawarte w wielu produktach codziennego użytku zaburzają pracę układu hormonalnego, ponieważ poprzez naśladowanie funkcji hormonów w organizmie powodują wyłączenie produkcji naturalnych hormonów. Jeżeli masz zaburzenia równowagi hormonalnej, unikaj wszelkich toksyn. Używaj szklanych naczyń, nie stosuj pojemników plastikowych, wyrzuć patelnie teflonowe, znajdź żywność nieprzetworzoną, naturalną, z dobrego źródła, nie używaj środków chemicznych (naprawdę można sobie poradzić z brudem w domu za pomocą dwóch głównych składników — sody oczyszczonej i octu winnego).

Niedobór składników odżywczych

Hormony, jak i systemy, które na nie wpływają, potrzebują składników odżywczych dla prawidłowej produkcji i syntezy. Jeżeli mamy niedobory witamin, minerałów, aminokwasów, kwasów tłuszczowych czy antyoksydantów, to możemy mieć pewność, że równowaga całego organizmu, w tym hormonalna, będzie zaburzona. Do prawidłowej pracy układu hormonalnego potrzeba, cholesterolu, witaminy D, ale też witamin z grupy B, magnezu, cynku, manganu czy kwasów tłuszczowych omega-3.

Pamiętajmy również, że stres powoduje wzmożone zapotrzebowanie na rozmaite witaminy i minerały, a jeśli ich nie otrzyma tyle, ile ich na daną chwilę potrzebuje, to powstają niedobory, co dalej nakręca spiralę nieszczęść i nie pozwala organom prawidłowo wykonywać swoich zadań.

Złe odżywianie, stresujący tryb życia, spożywanie wysokoprzetworzonych produktów, tłuszcze trans, nadmiar cukru, substancje chemiczne mają wpływ na niedobór składników odżywczych i występowanie toksycznych związków w organizmie, które utrudniają odpowiednią regulację. Nie na wszystko mamy wpływ, ale na dietę i tryb życia jak najbardziej. Nasz organizm jest inteligentny i stale dąży do zachowania równowagi, jednak powinniśmy mu to zadanie ułatwić.

Oprac. Beata Śleszyńska