Jednym z najbardziej znanych Amorejczyków był Hammurabi z Babilonu. Później Amoryci byli jednym z narodów, które miały być wyplenione z Ziemi Obiecanej po wejściu do niej Izraelitów.
Amoryci jako pierwsi osiedlili się na terenie obecnej Syrii, szczególnie na południowym wschodzie. Były to plemiona koczownicze, którym nazwę Amurru nadali Sumerowie. W języku sumeryjskim Amurru oznaczało krainę leżącą na zachód. Jako nazwa państwa pojawiła się w dokumentach egipskich i hetyckich na przełomie XIV i XIII wieku p.n.e. Właściwie był to zlepek drobnych państewek, których granic nie sposób ustalić. Amoryci szczególną rolę odegrali w III i II tysiącleciu p.n.e. Według biblijnej tablicy narodów pochodzili od Kanaana, syna Chama1. Oznacza to, że nie byli Semitami.
Zanim Amoryci zetknęli się z Sumerami, zamieszkiwali tereny od Morza Śródziemnego po góry Zagros. Według Starego Testamentu głównie zajmowali Zajordanie2. Mieszkali również na Pogórzu Amoryckim3. W latach trzydziestych XX wieku odkryto ruiny miasta Mari nad Eufratem, które było pierwszą stolicą państwa amoryckiego. Znaleziono tam ponad 20 tysięcy tabliczek zapisanych pismem klinowym w języku akadyjskim. Było to archiwum króla Zimrilima (1730-1700 p.n.e.), zawierające treści dotyczące administracji, polityki, gospodarki oraz stosunków z Babilonią, Kretą i wyspami Morza Egejskiego. Odnaleziono również pieczęci, bóstwa, biżuterię. Mari rozwijało się dzięki bardzo dobremu położeniu na jednym z ówczesnych szlaków handlowych, prowadzącym z Zatoki Perskiej do Morza Śródziemnego. Amoryci znakomicie również rozwinęli rolnictwo, szczególnie dzięki sztucznemu nawadnianiu. W Mari odnaleziono kilka świątyń oraz pałac królewski z trzystoma komnatami. Na tabliczkach odkryto nazwy miast, takich jak Halab, Byblos czy Harran, które istnieją w Syrii do dnia dzisiejszego.
Zetknięcie Amorytów z ludami Mezopotamii nastąpiło w drugiej połowie III tysiąclecia p.n.e. Jako pierwsi ich napór odczuli Akadyjczycy. Sargon I oraz Szarkaliszari wyprawiali się przeciwko Amorytom. Próbowano budować przeciwko nim szereg umocnień, potem pozwolono im osiedlać się na granicach, ale to nie pomogło. Przenikali do Mezopotamii coraz intensywniej, co doprowadziło w końcu do tego, że powstały amoryckie dynastie w Isin, Larsie i Babilonie. Do pierwszej amoryckiej dynastii babilońskiej należał również Hammurabi, który zresztą zniszczył Mari. Amoryci przejęli władzę również w Asyrii, gdzie na tronie zasiadł Szamszi-Adad I.
W północnej Syrii powstało państwo Amurru, którego założycielem był Abdi-Asratu. Próbował podbić ziemie Fenicjan, ale w walce z nimi poniósł śmierć. Jego następca Aziru, wykorzystując rywalizację egipsko-hetycką, umocnił swoje panowanie. Amoryci początkowo byli wasalami faraona, potem Hetytów, co było dla nich bardziej korzystne. Na terenie Syrii i Palestyny było wiele miast amoryckim, m.in. Lakisz, Hebron, Alalah, Jamhadu, czy Urusalim (późniejsze Jeruzalem). Niektóre z nich przejęli Hebrajczycy, włączając je do Izraela. Inne uległy zniszczeniu.
Amoryci byli jednym z narodów, które miały być wyplenione z Ziemi Obiecanej po wejściu do niej Izraelitów. Gdy hebrajski wódz Jozue i jego żołnierze zdobywali Kanaan, pokonali Sychona, króla Amorytów, który miał swoją stolicę w Cheszbonie4. Miasto to znajdowało się po wschodniej stronie Jordanu5. Zostało zdobyte i przydzielone hebrajskiemu plemieniu Rubena6. Stało się dokładnie tak, jak zapowiedziało Słowo Boże.
Bernard Koziróg
1 Zob. Rdz 10,6.16. 2 Zob. Ez 16,3; Am 2,9-10. 3 Zob. Pwt 1,7.19-20. 4 W Cheszbonie prace archeologiczne prowadzili archeolodzy z adwentystycznego Andrews University. 5 Dzisiaj teren ten należy do Jordanii. 6 Zob. Lb 32,37.
