Nie ma wątpliwości, że relacje międzyludzkie we wczesnym okresie życia wpływają na sposób radzenia sobie ze stresem w wieku dojrzałym.
W interesującym badaniu na zwierzętach młode szczury, które zostały na krótki czas zabrane od matek we wczesnym okresie życia, wykazywały wzmożoną reakcję na stres wiele miesięcy później. Badacze z Uniwersytetu McGill w Montrealu odkryli również odwrotną zależność. Szczury, które otrzymywały więcej fizycznych przejawów uwagi ze strony swoich matek (w postaci wylizywania i wyczesywania), były bardziej odporne w obliczu stresorów.
Czy wyniki tego badania można odnieść do ludzi? Jeden z eksperymentów na ludziach przeprowadzono stosunkowo niedawno w Rumunii. Tam, pod rządami reżimu Ceaucescu, powiększanie populacji stało się politycznym priorytetem. Jednym ze smutnych skutków bezwzględnych politycznych kalkulacji był znaczny wzrost liczby sierot, z których wiele zaznało zbyt mało czułości we wczesnym okresie życia. Obserwacja tych dzieci ujawnia zadziwiające podobieństwa do szczurów pozbawionych optymalnej macierzyńskiej uwagi. Z pozbawionych dotyku rumuńskich sierot rozwijały się dzieci ze skłonnością do podwyższonego poziomu kortyzolu i wzmożonej reakcji na stres.
Intymność pomiędzy matką i dzieckiem przynosi korzyści także matce. A przynajmniej wydaje się to być prawdą w odniesieniu do karmienia piersią. Wstępne dane z badania obejmującego 59 kobiet wskazują, że te, które karmią dzieci wyłącznie piersią, wykazują najniższy poziom stresu.
Nawet jeżeli rodzice popełniają błędy na wczesnym etapie rozwoju swoich dzieci, nie wszystko jest stracone. Są dowody na to, że umiejętności rodzicielskie mogą pomóc dzieciom w wieku szkolnym poradzić sobie skuteczniej ze stresującymi doświadczeniami życiowymi. Badacze z Rochester w stanie Nowy York, badali grupę ponad 100 dzieci w wieku 7 do 9 lat, wychowanych w warunkach znacznego stresu, w śródmiejskim otoczeniu. Połowa z nich pochodziła z rodzin, których roczny dochód nie przekraczał 15 000 dolarów. Stresory obejmowały uliczną przemoc, konflikty domowe i rozpad rodziny. Głównym wskaźnikiem skuteczności radzenia sobie ze stresem były dobre umiejętności rodzicielskie opiekunów. Dobrzy rodzice wykazywali wobec swoich dzieci więcej opiekuńczego zaangażowania zarówno w latach przedszkolnych, jak i szkolnych. Stosowali bardziej spójne zasady dyscypliny i sposoby jej egzekwowania, sami wykazywali lepsze zdrowie psychiczne i rzutowali na dzieci więcej pozytywnych oczekiwań co do ich przyszłości.
Jednym z najbardziej interesujących spostrzeżeń grupy z Rochester był fakt, że dobrzy rodzice nie zawsze pochodzili z dobrych domów. To bardzo pozytywne przesłanie: nawet jeżeli dana osoba doświadcza nadużyć lub zaniedbań w swoim dzieciństwie, może przezwyciężyć to dziedzictwo i stać się wspaniałym rodzicem.
Neil Nedley
