Neron rozpętał prześladowania chrześcijan po pożarze Rzymu i skazał apostoła Pawła na śmierć. Za Wespazjana armia rzymska zdławiła żydowskie powstanie i zniszczyła świątynię w Jerozolimie.
Gdy 13 października 54 roku Neron obejmował godność cesarza Rzymu, przyjął imiona Nero Claudius Caesar Augustus Germanicus. Został entuzjastycznie powitany. Miał wówczas zaledwie 17 lat, a więc był bardzo młody, co już samo w sobie przysparzało mu sympatii i budziło nadzieję.
W wieku 25 lat Neron spotkał się ze św. Pawłem, który jako obywatel rzymski odwołał się do cesarza po bezprawnym aresztowaniu w Jerozolimiei dwuletnim przetrzymywaniu bez wyroku w Cezarei. Do Rzymu Paweł przybył w 60 roku, ale przez cesarza został przyjęty dopiero dwa lata później. Do tego czasu przebywał w areszcie domowym. Neron wydał wyrok uniewinniający, więc Paweł został zwolniony z aresztu. Apostoł został skazanyi ścięty, ale nastąpiło to kilka lat później, po drugim aresztowaniu.
Dopóki Neron słuchał rad Seneki, jego rządy przebiegały pomyślnie. Z czasem doszło do despotyzmu i terroru. Neron prowadził fatalną politykę zewnętrzną. Jedyną prowincją, która przyciągała jego uwagę, była Achaja.
W lipcu 64 roku Neron wyjechał do Ancjum nad morzem i tam otrzymał wiadomość, że Rzym płonie. Ogień rozprzestrzeniał się błyskawicznie.Z czternastu dzielnic tylko dwie zostały nietknięte. Neron powrócił do miasta, gdy już płonął jego pałac. Natychmiast zajął się zwalczaniem pożarui jego skutków. Niósł pomoc bezdomnym i głodnym, którym otworzył swoje ogrody. Obniżył ceny zboża, sprowadzając żywność z okolicy. Często wychodził na wysoką wieżę, aby obserwować akcję ratunkową. Wrogowie natychmiast to wykorzystali rozpuszczając pogłoskę, że z zachwytem ogląda morze płomieni i recytuje swój poemat Zdobycie Troi. Rozpowiadano, że celowo podpalił Rzym, aby zbudować nowy według swoich planów. Ponieważ sytuacja stawała się dla niego coraz bardziej niebezpieczna, postanowiono wskazać jakichś sprawców podpalenia. Wskazano chrześcijan, co rozpętało straszne prześladowania wyznawców tej nowej religii. Ukrzyżowano mnóstwo chrześcijan. Wielu zginęło na arenach rozszarpanych przez psy, ubrano ich bowiem w skóry zwierząt. Z niektórych ukrzyżowanych uczyniono w nocy żywe pochodnie, ponieważ ich podpalono.
W latach 66-73 wybuchło w Judei bardzo groźne dla Rzymu powstanie. Zanim do niego doszło, sytuacja była napięta, bowiem gdy za rządów prokuratora Gesjusa Florusa doszło w Cezarei do zamieszek grecko-żydowskich, stanął on po stronie Greków. Ograbił skarbiec świątynnyi ukrzyżował wielu Żydów. W odpowiedzi Żydzi pod dowództwem Eleazara, syna byłego arcykapłana Ananiasza, opanowali Jerozolimę i pozabijali stacjonujących tam Rzymian. Grecy z kolei zaatakowali Żydów w Aleksandrii, dokonali rzezi Żydów w Cezarei i innych miastach. Żydzi to samo zrobili z Grekami w Samarii, Galilei i Zajordaniu. W bitwie pod Bejt-Choron powstańcy pokonali armię rzymską, zabijając sześć tysięcy żołnierzy. Rzymianie nie mogli sobie poradzić z Judejczykami za Nerona. Dopiero gdy cesarzem został Wespazjan, jego syn Tytus rozprawił się z powstańcami.
W dniu 1 lipca 69 roku w Egipcie ogłoszono, że nowym cesarzem Imperium Romanum jest Tytus Flawiusz Wespazjan, 60-letni dowódca armii walczącej w Judei z żydowskimi powstańcami. Ale zanim to się stało, dał się poznać jako znakomity dowódca w Germanii i Brytanii oraz świetny zarządca w Afryce. A w 67 roku, po nominacji z rozkazu Nerona, razem ze swoim synem Tytusem wkroczyli do Palestyny. W krótkim czasie opanowali Galileę, gdzie wzięli do niewoli przywódcę galilejskich powstańców, niejakiego Józefa, zwanego później Flawiuszem. W roku następnym prowadzili działania głównie w Judei i za Jordanem. W 69 roku w rękach powstańców pozostawała tylko Jerozolima i trzy twierdze, m. in. Masada, która padła dopiero w 73 roku, gdy obrońcy, nie mając już szans na wygraną, popełnili zbiorowe samobójstwo.
Wespazjan rozpoczął panowanie w Rzymie jako Imperator Caesar Vespasianus Augustus. Współcześni mu oceniali, że był znakomitym cesarzem.W przeciwieństwie do jego poprzedników pycha i rozpasanie były mu obce. Pozostał człowiekiem zdrowego rozsądku i dobrego humoru. Postanowił uzdrowić finanse poprzez rygor oszczędzania i zdobywania pieniędzy, gdzie tylko się dało. Nie oszczędzał jednak na budownictwie i kulturze. Odbudowywał i budował wiele budynków użyteczności publicznej. Rozpoczął też budowę Teatru Flawiuszy, czyli Koloseum. Założył pierwszy uniwersytet w Rzymie, gdzie profesorowie zarabiali po 100 tys. sestercji rocznie. Ponadto powstawały inne szkoły. Nauczycieli i lekarzy zwolnił od płacenia podatków, natomiast filozofów i astrologów przepędził z Rzymu. Ale wszystkie jego zasługi nie przykryją stosunku do Żydów i chrześcijan, których chyba nawet nie rozróżniał, a których uważał za wrogów numer jeden Imperium Romanum.
Gdy w 70 roku Tytus zdobył i doszczętnie zburzył Jerozolimę, wybrał się do Rzymu, gdzie rok później urządzono jemu i Wespazjanowi triumfalny wjazd do stolicy imperium. Wśród niesionych łupów były kultowe sprzęty ze świątyni jerozolimskiej: złoty stół ofiarny, siedmioramienny złoty świecznik i regał na księgi. Przyprowadzono też tysiące żydowskich niewolników, których wykorzystano m.in. do budowy Koloseum — miejsca, na którym później zginęły za wiarę rzesze chrześcijan.
BERNARD KOZIRÓG
